Najbardziej niezawodnym aparatem i kamerą jest ludzki wzrok. Żaden, nawet najlepszy sprzęt do filmowania czy fotografii nie ma takiej zdolności percepcji i niemal automatycznego dostosowania się do zmiennych warunków oświetleniowych, co ludzkie oko. Dotyczy to zarówno odzwierciedlenia kolorów, jak i dostrzegania szczegółów w różnych warunkach oświetleniowych – tak w pełnym słońcu, jak i w mroku. Nie tylko sprzęty rejestrujące obraz różnią się w zakresie odwzorowania kolorów, ale także odbiorniki – monitory, telewizory, ekrany smartfonów, projektory czy drukarki. To właśnie z tymi ostatnimi związane są pojęcia Rec. 709 i Rec. 2020. Czym są i dlaczego są ważne?
Zawsze naturalne kolory w filmie i fotografii
Jednym z priorytetów filmowców i fotografów jest to, aby w punkcie wyjścia film i zdjęcie wyglądały jak najbardziej naturalnie i odwzorowywały rzeczywisty wygląd miejsc, przedmiotów i przede wszystkim ludzi. Pomocne jest w tym odpowiednie ustawienie sprzętu przed rozpoczęciem pracy. Pewne niedociągnięcia można co prawda poprawić na etapie postprodukcji, jednak im lepiej wyprodukowany materiał, tym postprodukcja filmu będzie łatwiejsza, a efekt końcowy lepszy.
Osobną kwestią jest to, czy pomimo starań, odbiorca zobaczy obraz w taki sposób, w jaki powinien? W dużej mierze zależy to od jakości i parametrów sprzętu, na jakim je ogląda. Obraz na smartfonie, tablecie, monitorze, czy telewizorze może być wyświetlany różnie, w zależności od parametrów odbiornika. Chodzi przede wszystkim o odwzorowanie kolorów. Na jednym monitorze czerwony może być nasycony, na innym będzie wyblakły. Dlatego, aby uniknąć takich różnic, stosuje się pewne standardy dotyczące wyświetlania kolorów.
Czym jest przestrzeń kolorów?
Ludzkie oko odbiera trzy rodzaje fal – od niebieskiej do zielonej, od zielonej do żółtej i od żółtej do czerwonej. Można to porównać do budowania kolorów w skali RGB, w której każdy kolor można uzyskać dzięki odpowiedniemu zmieszaniu trzech podstawowych barw – czerwonego, zielonego i niebieskiego.
Dlatego ważnym pojęciem jest przestrzeń kolorów (z ang. color space), która określa zakres kolorów i ich odcieni w ramach konkretnej przestrzeni – co przedstawia poniższy obrazek. Zamiennie można stosować również wyrażenia paleta kolorów, przestrzeń barw lub gamut. Wszystkie są prawidłowe i określają to samo, czyli zbiór wszystkich barw i ich odcieni, których ludzkie oko ma zdolność widzenia. Jak już wiadomo, żadne urządzenie rejestrujące ani odtwarzające nie ma fizycznej zdolności do zarejestrowania ani odtwarzania kolorów dokładnie w takim zakresie, jak widzi je ludzkie oko. Z tego względu trzeba przyjąć pewien standard określający, ile kolorów z przestrzeni kolorów jest rejestrowanych i odtwarzanych. Ze względu na to, że dzięki zmieszaniu czerwonego, zielonego i niebieskiego w odpowiednich proporcjach można uzyskać dowolne inne kolory, najczęściej stosowanym standardem jest właśnie RGB.
Co to jest Rec. 709 i czym różni się od Rec. 2020?
Skala RGB to norma stosowana dla ekranów, aby wiernie odwzorowywały barwy. Standardem stosowanym dla urządzeń foto/wideo jest Rec. 709 i Rec. 2020.
Rec. 709 (BT.709) to sposób kodowania obrazu dla odbiorników telewizyjnych o wysokiej rozdzielczości (HDTV). Wraz z pojawieniem się odbiorników odtwarzających obraz w rozdzielczości 4K UHD, potrzebne było zweryfikowanie sposobu kodowania obrazu. Dla wiernego odwzorowania barw w 4K UHD opracowany został kolejny standard – Rec. 2020 (BT. 2020). Istota kolorów w filmie jest ogromna. Przede wszystkim nadaje charakteru scenie, dzięki czemu bez słów i dźwięku można wpłynąć na emocje widza. Dlatego filmowcy przykładają do kolorów dużą wagę. Na nic jednak preprodukcja i postprodukcja filmu, jeśli jest on odtwarzany na telewizorze czy monitorze o niskim odwzorowaniu konkretnej przestrzeni kolorystycznej. Aby tego uniknąć, stosuje się pewne standardy, dzięki czemu łatwiej o zamierzony efekt. Jednym z takich standardów jest Rec. 709, zamiennie nazywany BT.709. Z tym pojęciem nieodłącznie wiąże się punkt bieli D65.
W standardzie BT.709 wykorzystuje się kolory RGB oraz źródło światła D65 o wartości 6500K, odpowiadające światłu dziennemu. Punkt bieli D65 o tej wartości stosowany jest po to, aby dokładnie odwzorować gamę kolorów oraz skalę szarości. Rec. 709 jest zbliżony do sRGB, dlatego często miedzy nimi stawia się znak równości.
Jaka jest różnica między Rec. 709, a Rec. 2020?
Jest to szersza przestrzeń kolorów definiowana już jako wide color gamut, ale nie tylko. Z pojęciem BT.2020 przeplata się inne pojęcie – High Dynamic Range (HDR). HDR w wideo odnosi się do zdolności do reprezentowania większego kontrastu kolorów, pozwalając na znacznie jaśniejsze najjaśniejsze partie kadru. Aby osiągnąć poziom kontrastu zobrazowany przez HDR, wyświetlacze i projektory muszą umożliwiać ekstremalnie wysokie poziomy luminancji (jasności), od 1000 do 10 000 nitów w zależności od zastosowanego standardu HDR. Z drugiej strony kolor jest miejscem, w którym HDR przeplata się z Rec. 2020, ponieważ zakres kolorów wymagany dla HDR to ten sam zakres kolorów zdefiniowany przez BT.2020. Standard Rec. 2020 to więc nie tylko większa przestrzeń kolorów, ale także większe nasycenie barw, rewelacyjny kontrast i możliwość pracy w HDR. Obraz będzie więc jeszcze bardziej naturalny i realistyczny, co przekłada się na zupełnie inne, o wiele lepsze doznania z oglądania filmu.
W jakiej przestrzeni kolorów nagrywać filmy tworzone do Internetu?
Standardem w Internecie wciąż jest praca w zakresie sRGB, a więc Rec. 709. Dlatego to właśnie w BT.709 nagrywaj filmy, projekty w programie do montażu filmów twórz w przestrzeni kolorów Rec. 709 i w tej samej przestrzeni eksportuj gotowe filmy do pliku.
Prowadzę szkolenia i warsztaty z nagrywania, montażu i obróbki kolorystycznej filmów. Produkuję filmy marketingowe dla firm i nie tylko. Zamów niezobowiązującą wycenę. Napisz do mnie!
