Czas migawki, czyli shutter speed to jeden z trzech elementów trójkąta ekspozycji. Ustawienie czasu migawki, czyli inaczej czasu naświetlania nie jest skomplikowane technicznie, ale należy dobrze rozumieć kiedy i w jakim celu ustawić jego określone wartości. Ma on bowiem ogromne znaczenie dla płynności i poziomu rozmycia ruchu w kadrze.

    Co to jest czas migawki i stopnie kąta migawki, czyli shutter speed i shutter angle?

    Czas otwarcia migawki, czyli shutter speed to jeden z parametrów składających się na ekspozycję (jasność) nagrywanego filmu. Parametr ten ustala czas, na jaki otwiera się migawka i naświetla się matryca, np. 1/50, 1/100 sekundy. Oprócz czasu otwarcia migawki wyrażonego w sekundach, istnieje pojęcie shutter angle, czyli stopni kąta migawki. Przed stworzeniem cyfrowych kamer migawka działała zupełnie inaczej – była to okrągła płytka z wycięciem o konkretnym kącie otwarcia. Im większy kąt otwarcia, tym więcej światła wpuszczane było do matrycy. W zależności od klatkażu danego nagrania oraz wizji kreatywnej twórcy, operator wybiera odpowiednią migawkę. Stąd właśnie wzięło się określenie, że nagrywamy ustawiając stopnie kąta migawki.

    Czas migawki a trójkąt ekspozycji

    Ekspozycja, czyli poziom naświetlenia fotografii lub filmu to ilość światła, jaka pada na matrycę. Od tego zależy, czy jasność zarejestrowanego obrazu będzie odzwierciedlać rzeczywistość. Na poprawną ekspozycję składa się zgranie trzech parametrów: czasu migawki (shutter speed), wartości przysłony i czułości ISO. Jest to tzw. trójkąt ekspozycji. Ustawienie parametrów trójkąta ekspozycji zależy przede wszystkim od warunków oświetlenia miejsca oraz tego, czy robisz ujęcie statycznego, czy poruszającego się obiektu. Czas naświetlania natomiast ma szczególne znaczenie właśnie w kwestii ruchu nagrywanych obiektów.

    Czas migawki a rozmycie obiektów ruchomych

    Czas migawki to jedyny parametr, który ma wpływ na rozmycie elementów ruchomych, które znajdują się w kadrze. W zależności od tego, jaki efekt chce uzyskać operator kamery, dostosowuje czas naświetlania (a do niego pozostałe parametry trójkąta ekspozycji) do poruszającego się obiektu. Np. jeżeli w twoim kadrze znajduje się jadący samochód, możesz kontrolować poziom jego rozmycia na nagraniu poprzez ustawienie czasu migawki w swoim aparacie. W celu uzyskania motion blur, czyli rozmycia obrazu samochodu ustaw długi czas naświetlania. Krótki czas migawki z kolei da Ci całkowicie ostry i wyraźny obraz poruszającego się auta, ale mniej płynny.

    Co to jest 180 stopni kąta migawki?

    Aby otrzymać możliwie najbardziej naturalne rozmycie elementów w ruchu – czyli takie, które jest najbardziej zbliżone do tego, jak widzi ludzkie oko – należy stosować 180 stopni kąta migawki. Ekwiwalentem 180 stopni kąta migawki wyrażanym w czasie migawki jest dwukrotność ustawionego klatkażu. Jak prawidłowo obliczyć czas migawki? Przykładowo nagrywając film w 25 klatkach na sekundę mnożymy klatkaż razy dwa (25 x 2 = 50) i wyrażamy w ułamku sekundy. Wówczas czas migawki powinien wynosić 1/50 sekundy. 1/50 sekundy przy 25 klatkach na sekundę daje bardzo zbliżony efekt rozmycia elementów ruchomych, co 180 stopni kąta migawki. Jednak stosowanie wartości 180 stopni kąta migawki nie jest zasadą, ale jedynie dobrą praktyką, gdy chcemy uzyskać określony efekt, np. naturalne rozmycie. Chcąc uzyskać odmienną dynamikę ruchu i inne ciekawe efekty na nagraniu, możesz stosować inne wartości, np. 90 stopni kąta migawki.

    Stopnie kąta migawki, a nagrywanie pod zwolnione tempo

    Praktykę stosowania 180 stopni w nagraniu można pominąć przy filmowaniu w slow motion. Zazwyczaj obliczając czas migawki podwajamy liczbę klatkażu i wyrażamy w ułamku sekundy, jednak nagrywając w zwolnionym tempie czas migawki możemy ustawić na nieco szybszy, np. klatkaż pomnożyć nawet trzykrotnie lub czterokrotnie. Ujęcia slow motion wygląda lepiej, gdy jest bardziej wyraźny. Ale tak naprawdę najważniejsze jest to, jak szybko porusza się obiekt, który nagrywamy. Jeśli obiekt porusza się bardzo szybko to wskazane jest stosowanie 180 stopni kąta migawki nawet przy zwolnionym tempie. Natomiast, jeśli obiekt porusza się bardzo wolno, lub ruchy kamerą są bardzo wolne to szybszy czas migawki (czyli dla 50 klatek na sekundę np. 1/500) nie będzie praktycznie zauważalny. Najlepiej jeśli sam sprawdzisz, w jakich parametrach czasu migawki Twoje ujęcie wygląda najlepiej – nie bój się eksperymentować.

    Kiedy używać 180 stopni kąta migawki, a kiedy 90 stopni kąta migawki?

    180 stopni kąta migawki, czyli dwukrotność używane jest do uzyskania jak najbardziej naturalnego dla naszego oka w odbiorze obrazu. Jak już wcześniej wspomniałem, bardzo powszechne jest stosowanie 90 stopni kąta migawki (czyli klatkaż pomnożony razy 4). Takie parametry ustawia się przede wszystkim do nagrywania szybkich ruchów, np. w filmach modowych lub nagrywając sport. Taki ostry ruch nadaje dynamiki i mocy ujęciom filmowym.

    Dlatego istnieje spore grono twórców, którzy celowo odchodzą od standardowego parametru 180 stopni i tworzą nowe środki wyrazu. Znanymi przykładami przełamania standardowych ustawień stopni kąta migawki są filmy “Szeregowiec Ryan” oraz “Gladiator”. W obu tych filmach w niektórych scenach zastosowano 45 stopni kąta migawki. Dzięki temu sceny walki czy pościgu zyskały dodatkową dynamikę – nie były płynne, za to oddawały wrażenie chaosu panującego w miejscu akcji.

    Jaki czas migawki ustawić w aparacie?

    Czas naświetlania daje Ci kontrolę nad płynnością i rozmyciem ruchomych obiektów w kadrze. Pamiętaj, że jeżeli chcesz uzyskać możliwie najbardziej naturalne rozmycie obiektów w ruchu to stosuj 180 stopni kąta migawki (czas migawki = klatkaż x 2). Planując nagrywanie sportu, mody, tańca – wszystkiego, co zawiera szybkie, zwarte ruchy możesz stosować 90 stopni kąta migawki (czas migawki = klatkaż x 4).